Risale-i Nur Dersi’nde İfrat ve Tefritten Uzak, İzahlı Ders Tarzı

Risale-i Nur dersi veya sohbeti nedir? Esasen bizim “ders” diye kastettiğimiz şey, Kur’ân’ın her bir hakikati ve manasıdır. İçinde bulunduğumuz asrın anlayışına ve idrakine uygun biçimde yorumlanmış ve manevî ilaçlar hükmündeki Kur’ânî reçetelerin, en önemli ve ihtiyaç duyulanlarının insanlığın istifadesine sunulmasından ibaret olan Risale-i Nur eserlerinin bir bölümünün okunması ve izah edilmesidir.

Öncelikle şunu söyleyelim: Tercih edilebilecek ders tarz ve metodu tek değildir. Ders yapan kişiye ve kabiliyetine, ortama ve dinleyen kişiye göre farklı tarzlardan biri tercih edilebilir. “Her zaman şu tarzda yapılmalı veya hiçbir zaman şu tarzda yapılmamalı” gibi keskin ifadeler yerine, şartlara göre esnek davranmak daha uygun olacaktır. Bazen öyle olur ki, bir kardeşimiz eser metnini öyle güzel bir tarzda ve vurgularak ve hissettirerek ve fakat aynen okur ki, onun tadı ve manevî feyzi bambaşkadır. Biri de olur ki zaten izaha ya kabiliyeti yoktur veya henüz daha Risale-i Nur tarzının disiplini çerçevesinde kalarak ve o üslubun dışına çıkmadan ders ve izah yapmaya alışmamıştır. İzahı ya çok dağıtır veya beceremez. Bunun yerine aynen veya az izahla ve bazen kelime karşılığı vererek yapması daha uygun bir seçenek olabilir.

Temel olarak iki aşırı uç tarz görüyoruz:

Birisi, kitap sadece önünde sadece bir aksesuar olarak duruyor ve bir iki cümlenin haricinde metin ya okunmuyor ve ders yapanın kendi izahları dersin neredeyse bütününü teşkil ediyor veya eserin metni okunurken o kadar akışı darmadağın edecek kadar fazla sayıda kelime karşılığı verilmeye çalışılıyor veya eserin metnini bütünlüğü bozulmadan dinlememize izin verilmeyerek, çok sayıda ve uzun izahlarla bölünüyor.

Diğer aşırı uç ise malum: Hiçbir kelime karşılığı ne veriliyor ve ne de bir cümle izah yapılıyor. (Hele monoton bir sesle, vurgu yapılmadan okunuyorsa uyku getirme garantili bir tarz) Atıflı okuma denilen ve bir yerdeki hakikatin daha detaylı izah edildiği başka bir risaledeki yeri bulup orayı okuyarak yapılan ders metodu ki, eğer bu iş hiçbir kelime karşılığı verilmeden yapılırsa ve anlaşılır şekilde hiç izah edilmezse ve maharetle icra edilmezse, yine dersi anlamsızca dağıtıyor ve ders buna rağmen yine anlaşılmadan kalıyor. Bir de bir saat kadar okuyup, ancak öğreticilik anlamında pek bir katkı sağlamayan tarzda, koca derste yalnız 2-3 yerde kafayı kitaptan kaldırıp 1-2 cümlecik metindeki manayı kendi cümleleriyle aynen tekrar etmek veya bir şeyler konuşmak var ki, bazıları buna “ne de güzel izahlı ders yaptı” dese de biz bu tarzı da “izahlı ders” olarak nitelendiremiyoruz.

Bizim makbul görüp kabul ettiğimiz ve “her hâl ve şartta ve her zaman böyle yapılsın!” diye bir şart koşmadığımız hadd-i vasattaki izahlı dersin olması gereken şekli ise şöyledir:

* Eser metin akışı bozulmayacak ve mana ifade eden bir bütünlük teşkil edecek miktarda bölünmeden okunmalıdır. Bu okuma esnasında araya mümkün olduğu kadar (özellikle uzun) izahlar girmemelidir.

* Eğer ihtiyaç olursa (belki kısa) izahlar yapılabilir veya metindeki önemli manalar akışı bozmadan vurgulanabilir. Sadece ihtiyaç olduğu miktar kadar ve metin akışını bozmayacak derecede kelime karşılıkları verilmelidir.

* Her izahın öncesinde okunacak eser metninden duruma göre yarım sayfa, birkaç paragraf ve bazen bir sayfa kadar okunabilir.

* Dersin genel olarak bütünlüğünü ve akışını bozmayacak ve fakat dinleyiciyi de sıkmayacak miktarda okunacak yerlerinin önceden belirlenerek ve derse hazırlıklı gelinerek, (mümkünse yazılı izah notlarıyla hazırlanarak) eser metni okumasının belirlenen aralarında okunan yerlerin detaylı izahları yapılmalıdır. Bu manada yapılacak izahlı derste, eser metni 3 veya 4 parçaya bölünebilir.

Bu bahsettiğimiz izahlı ders formatının çok daha geliştirilmiş, belli bir sisteme ve standarda oturtulmuş ve akademik bir eğitim programının dersleri tarzında işlenmesi şekline ise, Keşif Yolculukları Risale-i Nur Eğitim Programı derslerimizde şahit olabilirsiniz. Bu ders tarzımızda farklı mana açılımlarıyla, izahlı ve görsel destekli ve akademik nitelikli bir Risale-i Nur dersi söz konusudur.

Eğitim programı derslerimiz, konu anlatımlı şemalardan, etkileyici resimlerden ve metin vurgularından oluşan görseller ve konu ile ilgili tefekküre sevk edici çarpıcı videolar kullanılarak ve yazılı izah metinlerine dayalı olarak ve bir program dahilinde sistematik olarak işlenmektedir.

Bu tarz izahlı derslerin yazılı metne dayalı olmasının fayda ve gerekliliği konusunda kuvvetli bir kanaate sahibiz. O da şudur: Yazılı metne dayalı olması sistematik ve tam manasıyla tatmin edici bir ders sunumu olması açısından önemlidir. Konuşma yazının yerini tut(a)maz. Sohbet havasında olursa orada bulunanlar açısından daha az yorucu olabilir ama bu tarz sunum, mutlaka içerikten taviz vermeyi gerektirir. Hem hakikatlere ve kitaba değil şahsa bağlanmaya sebep olabilir. Bunu istemiyoruz.

Yeni gençlik akımlarında olduğu gibi 15-20 dakikalık tanıtım, fragman tarzında (bunların çoğunun kısa süreli olmalarına rağmen gayet etkili ve kaliteli dersler olduğunu söyleyelim) ve bazen güldürücü ve belki sulandırılmış değil, bilakis yoğunlaştırılmış, ciddî bir eğitim programı tarzı söz konusudur bu derslerde. Hakikatin tanıtımını yapmak değil, kendisini anlatmaya çalışmak söz konusudur bu tarzda ve çok dolu bir içerik, sınırlı bir zamanda yetiştirilmeye çalışılmaktadır. Bu sistemde asıl metin+kelime karşılıkları+kısa izahlar+görseller+izah metninin bir arada sunulduğu göze alınırsa, aslında sınırlı bir zamana ne çok şey sığdırılmaya çalışıldığı ortaya çıkar ve elbette kullanılan bu teknik sebebiyle istifade düzeyi de en üstte olacaktır.

Ayrıca bu derslerde imkan nispetinde dersin dinamik geçmesi için karşımızdaki metni olabildiğinde hissederek okumaya, jest ve mimiklerle, coşkulu bir ses tonu ve vurgularla, ekstra izahlarla ve interaktif geri bildirimlerle desteklemeye çalışılmaktadır. Bu sayede dersin monoton bir metin okumasının dışında akıcı bir şekil kazanmasına gayret ediyoruz.

Bununla birlikte ders esnasında yapılabilecek soru-cevap ve sohbet tarzında işlenmesi hususuna çok katı bakmamakla birlikte, dersin dağılmaması noktasında ciddî bir disipline makul bir esnekliğin eşlik etmesinin uygun olacağını düşünmekteyiz. Bizim yaptığımız seminer derslerinde mekan bize ait olmadığı ve iki haftada bir veya ayda bir gibi aralıklarda yapabildiğimiz ve yoğun bir içeriği yetiştirmeye çalıştığımız için bu konuda çok esnek olma lüksümüz olamadı. Sizler bir parça daha esnek davranabilirsiniz. Bu konuda derslerimizin hemen öncesinde yaptığımız bilgilendirme size fikir verebilir:

“Öncelikle sizden telefonlarınızı sessize almanızı ve eğer olursa sorularınızı ve katkılarınızı sonraya bırakmanızı istiyoruz. Çünkü sunumumuz bir eğitim programının dersleri niteliğinde olduğundan ve belli sürede yetiştirmemiz ve sizlere aktarmamız gereken yoğun bir içerik bulunduğundan, hem de zihninizin dağılmaması için ve ele alınan konular açık kapı bırakmayacak bir mantık kurgusuyla açıklandığından programın bölünmemesini önemle rica ediyoruz. Sunum arasında veya bitiminde katkıda bulunabilir veya soru sorabilirsiniz elbette.”

Şimdi ifrat ve tefrit ortasında ve kıvamında, istikametli bir güzel ders tarzını (eğitim programı denilmeye layık bir tarzı) size sadece bir küçük misalle takdim etmek istiyoruz. (Küçük diyoruz çünkü yaklaşık 45 saatlik devasa bir eğitim programından numune olarak yalnız 1,5 saati nazarınıza veriyoruz)

11.Söz’ün izahı olan bu ders videosunda asıl metnin tamamı kısa izahlarla ve gerekli kelime karşılıklarıyla tamamen okunuyor, asıl metin asla dağıtılmıyor, ihmal edilmiyor ve arkasından bütünlüğü koparmayacak noktalarda yer verilen izah metinlerinde de tam eserlerin kıvam ve üslubuna uygun tarzdaki izahlar yazılı metne dayalı olarak okunuyor, (böylelikle şahsa bağlanılmıyor) ve görsel ve videolarla takviye ediliyor.

Said Özdemir Ağabey’in hayran kaldığı ve misafirimiz olduğu ve “Sen bizim hayallerimizi gerçekleştirmişsin” dediği Risale-i Nur Eğitim Programı’mızın bu dersine ait videonun adresi:

https://youtu.be/oOPY4W4YIyM

Eğitim programımızın derslerimizi sistematik olarak takip edebileceğiniz adres:

https://atomic-temporary-101453453.wpcomstaging.com/egitim-programi/ (Eğitim programı takdim, tarihçe ve takdim bölümü)

Seminer Videosu: