Evrim Teorisi Eleştirilerinde Kategorik ve Metodolojik Usul Hataları Hakkında
Aslında konuyla ilgili her iki video için ayrı değerlendirme/eleştiri yazısı aktaracaktık ama aynı konu başlığında birleştirmenin daha faydalı olacağını düşündük. (Videolarda çok güzel, çarpıcı ve önemli çok sayıda içerik vardır, biz sadece eleştirilmesi gerektiğini düşündüğümüz zayıf, eksik ve hatalı yaklaşımları ele aldık. Yanlış mana verilmemesini önemle rica ediyoruz.)
Eleştirilen konular hakkında sağlıklı ve akademik hassasiyete uygun ve ideolojik/taraflı yaklaşımdan uzak metodun nasıl olması gerektiği hakkındaki temel/kaynak inceleme yazımızın adresini de aşağıya aktarıyoruz. Bu yazımız “Evrim, Yaratılış ve Ateizm Hakkında Kategorik Değerlendirmeler” isimli Üsküdar Üniversitesi 8. Uluslararası Yaratılış Kongresi Bildirisinin tam metnidir.
Birinci İlgili Video: https://www.youtube.com/watch?v=ojXJczMsZyw
(Bilimler Işığında Yaratılış kanalının “Evrim Evrim Geçirdi! Doç. Dr. Kasım TAKIM Kongrede Anlattı! Yeni bir kavram önerdi; Güdümlü Seçilim” isimli videosu) Video kanalının emektarı sevgili Kasım hocamızın sunumu cidden çok etkileyici, heyecanlı, çarpıcı olmuş, kendisini çok tebrik etmekle birlikte aşağıdaki noktaları nazara vermeyi gerekli gördük.
Kasım hocam sunumunuz birçok yönden harika, sizi çok tebrik ediyoruz. Allah bin kere razı olsun. Ancak kategorik olarak ve sunum olarak ciddi anlamda sorunlu, eksik, hatalı, daha doğrusu birbirine karıştırılmış yönleri var. Daha önce de aktarmıştık evrimle ilgili kategorik inceleme yazımızdan alıntılarla. Önce şu kısa noktayı aktarayım. Hocam siz daha iyi bilirsiniz ama bir şey kafama takıldı, bu epigenetik tabiriyle birlikte zikrettiğiniz DNA’ya kodlu adaptasyon fonksiyonuna, “güdümlü seçilim” demeniz uygun mu ki? Yani burada evrimde bahsi geçen bir seçilim değil adaptasyon söz konusu. Alternatif kavram olarak hoşuma gitti ama sanki “doğal seçilim yok, planlı adaptasyon mekanizması var” denilse daha uygun olacak. Güdümlü (planlı) tabiri tamam ama bazı canlı bireylerin seçilmesi yani hayatta kalması (güçlü olanın veya adapte olanın) manasını ifade eden seçilim yerine adaptasyon daha doğru gibi geldi bana ama tam ne manada kullandığınızı anlayamamış da olabilirim.
Genel çerçeveye bakacak olursak temel hatanız, daha doğrusu karıştırmanız şu: Evrime atfettiğiniz kusurlar hatalı bilim felsefesi ve yaklaşımına ve şahsî görüş ve felsefelere aittir. Bunu bilmeniz ve kabul etmeniz, anlamanız ve sunumunuzu da bu kategorik ayrıma göre yapmanız gerekiyor. Ancak bu şekilde tam manasıyla akademik olarak uygun olur yoksa bu tarz pek çok açıdan sorun çıkaracaktır, bunu videonuza gelen itiraz yorumlarından da fark edebilirsiniz. Şimdi evrimle ilgili felsefi veya kişisel görüş olarak böyle ifadeler (yani evrimi gerçek etki edici ve açıklama kabul eden vs.) kullanan var, kullanmayan var. Bu şekilde eleştiri o bilim teorisini değil, ancak o kişinin bilim felsefesini eleştiri olur. Bu noktaya dikkat etmek lazım. Ama tabi genel anlamda çok kayda değer eleştiriler ve çarpıcı ifadeler sunmuşsunuz, Allah razı olsun. Ama işte evrim ve evrim görüşüne sahip olanlar farklı farklı kategorilere ayrılıyorlar. Hepsi sizin aktardığınız gibi anlamıyor ve anlatmıyor, bu da çok önemli. Ama tabi teorinin bilimsel açıdan da eksikleri mevcut ve bu nedenle önemli oranda kurgusal nitelik arz ediyor, adeta bir bilim kurgu hikayesi gibi, maşallah bu boyutunu çok çarpıcı olarak ortaya koymuşsunuz ama diğer taraftan esas sorunun mevcut materyalist bilim yaklaşımında olduğu da bir gerçek. Yani aslında bilime karşı çıkmıyoruz diyorsunuz ama aslında bu temelden hatalı bilim yaklaşımına karşı çıkmış oluyorsunuz, bu kötü değil, gerekli bir şey.
Mesela inceleme yazımızda o ayrımı aşağıdaki şekilde yapmıştık.
Evrim ve evrim taraftarı olan fikirler temel olarak iki kısma ayrılır:
1- Evrimi sadece canlı oluşumunun bir mekanizması olarak takdim eden yaklaşım.
Bu birinci kısım da iki kısma ayrılır:
* Evrimi yaratıcının bir ilahî mekanizması olan görenler.
* Yaratıcıyı araştırma konuları dışında görüp ilgilenmeyenler ve “biz sadece doğal süreçleri konu alıyoruz” diyenler.
2- Evrim mekanizmalarının bir yaratıcıya ihtiyaç olmadan kendi kendine çalıştığını iddia eden ve evrimi canlıların gerçek açıklaması olarak gören ateistik evrim.
Burada özellikle şu kısım muhataplarınız çok önemli: Evrimi sadece canlı oluşumunun bir mekanizması olarak takdim eden ve gerçek etki edici sebep olarak sunmayan ve “biz işleyicinin kim olduğuyla ilgilenmiyoruz, bu bizim konumuzun dışındadır, biz süreçle ilgiliyiz” diyenler. İşte bu kişilere ise “tamamdır, bizim sizinle hiçbir meselemiz yoktur, siz bize biz size ilişmeyiz ve ilişmemeliyiz. Çalışma ve araştırmalarınıza devam edin ve bir şey bulursanız bize de haber verin!” demekle yetiniriz o kadar!
Yıllarca evrimin canlıların oluşumunu açıklamak için geliştirilmiş bir teori olduğu telkin edilmiştir. Burada evrimi iki kısma ayırmalıyız.
Birisi, evrimi sadece canlı oluşumunun bir mekanizması olarak takdim eden yaklaşım ve gerçek etki edici sebep olarak sunmayan yaklaşım. Bu durumdaki bir takdim bir yaratıcının varlığı fikrine tehdit teşkil etmemektedir. Çünkü işleyiş ve mekanizmalar, asıl sebep ve işletenin yerinde olamaz ve yerine geçemez.
Diğeri ise, evrim mekanizmalarının da ne ile çalıştığı sorusuna karşın “elbette tesadüfle” diye cevap vererek (veya vermeye mecbur kalarak) evrime dayalı mekanizmaların (kendi kendine, maddi sebeplerle oluşup, yaratıcı gibi bir açıklamaya muhtaç olunmadan) canlıların gerçek açıklaması olarak kabulünün bilimsel bir gerçek olarak benimsenmesi gerektiğini dava edenlerdir. İşte bu kısım ise kategorik olarak temelden hatalı bir yaklaşımdır.”
İkinci İlgili Video: https://www.youtube.com/watch?v=tJNsnNZ6stU&t=1s
Çok kıymetli ve muhterem Samet Yahya Bal hocamızın evrim taraftarları hakkındaki çarpıcı sunumu olan, “Evrim Düşüncesinin Metafizik Unsurlarının Eleştirisi, Evrim Bir İnanç Mı?” isimli video.
Samed hocam tamam da, şimdi sunumda önemli bir eksiğiniz var, evrimin metafizik iddialarını ilgili kitaplardan aktarırken mesela bir kitap için diyorsunuz ki “evrimin köşetaşı kitaplardan biri” kitapların ismi, yazarı ve o kitap ve yazarın mahiyeti yani bir bilim kitabi ve bir bilim insani olarak mahiyeti nedir, o aktardığınız metinlerin bir bilim teorisi içinde yerleri nedir? Bunlara hiç değinmiyorsunuz. (kitapları koymuşsunuz yanınıza, kimin kitabından kimin metnini okuduğunuz belli değil. Sonlara doğru net bir kitap ve yazar ismi söylediniz ama mahiyetinden bahsetmediniz. Bunu ben kendim araştırmak zorunda kaldım ve aşağıda bunu aktardım. Bu şekilde sunumunuz bu haliyle bir spekülatif kara propaganda mahiyeti arz eder ve öyle görülür.) Şimdi evrimle ilgili felsefi veya kişisel görüş olarak böyle ifadeler kullanan var, kullanmayan var. Bu şekilde eleştiri o bilim teorisini değil, ancak o kişinin bilim felsefesini eleştiri olur. Bu noktaya dikkat etmek lazım. Ama tabi genel anlamda çok kayda değer eleştiriler ve çarpıcı ifadeler sunmuşsunuz, Allah razı olsun. Ama işte evrim ve evrim görüşüne sahip olanlar farklı farklı kategorilere ayrılıyorlar. Hepsi sizin aktardığınız gibi anlamıyor ve anlatmıyor, bu da çok önemli. Neyse detaylı bir konu bu.
Elbette evrim taraftarlarının felsefi düşüncelerini eleştirebilirsiniz ama bu felsefi düşünceleri, evrim görüşünün metafizik kabulleri seklinde sunmanız uygun olmaz. Çünkü bir insanın şahsi felsefî düşüncesi ayrıdır, evrim düşüncesi/teorisi ayrıdır. Zaten o tarz felsefi düşüncelerle evrim görüşünün ateizme alet edilmesi bilinen ve şikâyet edilen bir konudur. Bu da buna benziyor. Yani bizler şikayet ettiğimiz şekilde ideolojik davranmamalıyız. (Bu tarz eleştirileri biz de kitabımızda çok yaptık, mesela Dawkings’in ve Hawking’in sözlerini eleştirdik ama bu şekilde ateizmin, evrimin hezeyanları veya hatası diye sunmadık, takdim etmedik, şahısların kendi hatalı felsefi fikirleri olarak ifade ettik, diğer türlüsü akademik hassasiyete hiç uygun olmaz.)
Bilim İnsanının Felsefi/Şahsi Yorumu hakkında: Videoda bazı sözleri (evrim teorisinin hatası imiş gibi) eleştirilen Lewis Thomas’ın eserleri, bilimsel teorinin kendisi değil, biyolojiye ve yaşama dair derin, felsefi ve edebi denemelerdir. Mahiyeti: Thomas, simbiyoz (ortak yaşam) kavramının evrimdeki önemine odaklanarak veya canlıların birbirine bağımlılığını vurgulayarak, bilimin sunduğu verileri kendi hayranlığı, yorumu ve felsefesi ile süsler. Değerlendirme: Bu eserler, bilimi popülerleştirmek ve biyolojiye duyulan merakı artırmak açısından çok değerli olsa da, Evrim Teorisi’nin birincil bilimsel kanıt setini temsil etmezler.
Samed hocamın eleştirisindeki hatalı yaklaşım:
Hata: Bir bilim insanının bilim dışı veya popüler bir eserdeki kişisel felsefi yorumlarını veya spekülatif görüşlerini alıp, bunu doğrudan Evrim Teorisi’nin (ya da başka bir bilimsel teorinin) temel bilimsel mekanizmalarını çürüten bir argüman olarak sunmak.
Örnek: Thomas’ın simbiyoz üzerine yaptığı felsefi yorumları eleştirerek (örneğin “ortak yaşamın evrimdeki rolünü abartıyor” diyerek) Doğal Seçilim mekanizmasının kendisini çürütmeye çalışmak, hatalı bir yaklaşımdır. Çünkü Thomas’ın felsefesi Evrim Teorisi’nin çekirdeği değildir; teoriyi temel alan bir yorumdur.
Sonuç: Bir teoriyi eleştirmek için, o teorinin dayandığı deneyleri, matematiksel modelleri, genetik verileri ve fosil kanıtlarını hedef almak gerekir. Popüler bilim yazarlarının kişisel görüş ve felsefelerini eleştirmek, o kişinin yazım üslubunu veya yorum biçimini eleştirir; teorinin bilimsel geçerliliğini değil.
KEŞİF YOLCULUKLARI: Farklı Mana Açılımlarıyla, İzahlı ve Görsel Destekli Risale-i Nur Eğitim Programı 